Sri Matsya mahapuramu-2
Chapters
పంచవింశత్యుత్తర ద్విశతతమో7ధ్యాయః. రాజధర్మాః- రాజ్ఞో దండోపాయస్యావశ్యా కర్తవ్యతా. శ్రీ మత్స్యః: దణ్డప్రణయనార్థాయ రాజా సృష్ట స్స్వయమ్భువా | దేవభాగా నుపాదాయ సర్వభూతాది గుప్తయే. 1 తేజసా యద( దా) ముం కశ్చి న్నైవ శక్నోతి వీక్షితుమ్‌| దతా భవతి లోకేషు రాజా భాస్కరవ త్ప్రుభుః. 2 యదా7స్య దర్శనే లేకః ప్రసాద ముపగచ్ఛతి | నయనానన్దకారిత్వా త్తదా భవతి చన్ద్రమాః. 3. యథా యమః ప్రియే ద్వేష్వే ప్రాప్తే కాలే ప్రయచ్ఛతి | తథా రాజ్ఞా విధాతవ్యాః ప్రజా స్తద్ధి యమవ్రతమ్‌. 4 వరుణన యథా పాశై ర్భద్ధ ఏవ ప్రదృశ్యతే | తథా పాపా న్నిగృహ్ణీయా ద్వ్రత మేతద్ధి వారుణమ్‌. 5 పరిపూర్ణం యథా చన్ద్రం దృష్ట్వా హృష్యన్తి మానవాః | తథా ప్రకృతయో యస్మి న్త్స చన్ద్రప్రతిమో నృపః. 6 ప్రతాపయుక్త స్తేజస్వీ నిత్యం స్యా త్సర్వకర్మసు | దుష్టసామన్తహింస్రేషు రాజా77గ్నేయ వ్రతే స్థితః. 7 తథా సర్వాణి భూతాని బిభ్రతః పార్థివం వ్రతమ్‌ | ఇన్ద్రస్యార్కస్య వాతస్య యమస్య వరుణస్య చ. 8 చన్ద్రస్యాగ్నేః పృథివ్యాశ్చ తేజోవ్రతం నృపశ్చరేత్‌ | వార్షికాం శ్చతురో మాసా న్యథేన్ద్రో7ప్యథ వర్షతి. 9 తథా7భివర్షే త్స్వం రాజ్యం కామ మిన్ద్రవ్రతం స్మృతమ్‌ | అష్టౌమాసా న్యథా77దిత్య స్తోయం హరతి రశ్మిభిః. 10 తథా హరేత్కరం రాష్ట్రా న్నిత్యమర్కవ్రతం హి తత్‌ | ప్రవిశ్య సర్వభూతాని యథా చరతి మారుతః. 11 తథా చారైః ప్రవేష్టవ్యం వ్రతమేతద్ధి మారుతమ్‌. 11U ఇతి శ్రీ మత్స్య మహాపురాణ రాజధర్మే దణ్డోపాయ విచారే రాజ్ఞ స్సర్వదేవతా స్వరూప కథనం నామ పంతవింశత్యుత్తర ద్విశతతమో7ధ్యాయః. రెండు వందల ఇరువది యైదవ అధ్యాయము. రాజు దండోపాయమును అవశ్యమాచరించవలెననుట. రాజునకు లోకపాలురతోడి సామ్యము. శ్రీ మత్స్య నారాయణుడు మనువుతో నిట్లు చెప్పెను: సర్వ భూతములను అధిగోపనము (వాటియందు తాను అధిష్ఠాతగానుండి రక్షణము)చేయుటకై దండోపాయము నాచరించుటకుగా స్వయం భూబ్రహ్మ సకల దేవతాంశములను ఉపాదానకారణము( ముడి నరకు)గా తీసికొని రాజును సృష్టించెను; ఈతని తేజస్సుచే ఈతని నెవ్వరును తేరిపార చూడనైన జాలకు కావున రాజు భాస్కరుడువలెనే లోకములందు ప్రభువనబడుచు రాజ రవిగా వెలుగొందుచున్నాడు; ఎపుడు (ఎందుచే) ఈతని దర్శనమున లోకము ప్రసాదమును (హాయిని) పొందునో అపుడు (అందుచే) అతడు జన నయ నానందకరత్వ గుణముచే (రాజ) చంద్రుడగుచున్నాడు; ఎట్లు యముడు తగిన కాలము వచ్చినపుడు ప్రాణులకు ప్రియ (మగు సుఖ) మును ద్వేష్య(మగు దుఃఖ)మును ఇచ్చుచున్నాడో అట్లే ప్రజలకును రాజు యమ (వ్రతసమాన) వ్రతమును ఆచరించవలసి యుండును; (రాజు ప్రజలలో మంచి వారినాదరించవలెను ; దుష్టులను దండించవలయును; వరుణుడు ఎల్లరును పాశములతో బంధించువాడుగానే కనబడుచున్నాడు; అట్లే రాజుకాడ పాపులను వారిపాపముల ననుసరించి నిగ్రహించ(దండించ)వలెను; ఇది రాజాచరించ వలసిన దారుణవ్రతము (కర్మము) ; పరిపూర్ణుడగు చంద్రుని చూచి నంతనే మానవుడు ఎట్లు హర్షమందునో అట్లే ఎవని విషయమందు ప్రకృతులు (ప్రజలును రాజోద్యోగులును) హర్షింతురో అట్టివాడే చంద్ర సమానుడగు రాజు; రాజు ఆగ్నేయ (అగ్నిసమాన) వ్రతము నందుండి ప్రతాపయుక్తుడును తేజస్వియునై పాపకర్ములగు మానవుల విషయమందును దుష్టులగు సామంతుల విషయమందును హింస్రప్రాణుల విషయమందును ప్రవర్తించవలయును; ధర(భూమి తనంత తానై సర్వభూతములను ధరించునట్లే సర్వభూతములను ధరించు పోషించు -రక్షించు- అదుపులోనుంచు) ఇంద్రార్కవాయు యమవరుణ చంద్రాగ్ని పృథివుల తేజోవ్రత రూపమగు పార్థివవ్రతమును రాజు ఆశ్రయించి చరించుచు వర్తించవలయును; ఇంద్రుడు వర్షర్తు మాసముల నాలుగింటి యందును వర్షించునట్లే రాజు కూడ తన రాష్ట్రమందు ఇచ్చకు వచ్చునట్లు మిక్కిలిగా వర్షించి ఇంద్ర వ్రతవర్తి కావలెను; ఆదిత్యుడు సంవత్సరమందలి ఎనిమిది మాసములపాటు కిరణములతో తోయమును లాగికొనునట్లే రాజును తన రాష్ట్రమునుండి పన్నులను లాగికొనవలెను; ఇది రాజు పూనవలసిన యర్కవ్రతము; మారుతుడు సర్వభూతములయందును ప్రవేశించు సంచరించునట్లే రాజుకూడ చారుల ద్వారమున సర్వభూతముల యందును ప్రవేశించవలయును; ఇది రాజవలబించు మారుత( వాయు) వ్రతము. ఇది శ్రీమత్స్య మహాపురాణమున రాజధర్మునన రాజు దండోపాయమును ప్రయోగించుట అవశ్యకర్తమనుటయు రాజునకు లోకపాలురతోడి సామ్యమును అను రెండు వందల ఇరువది యైదవ అధ్యాయము.