ఋషుయ ఊచుః |

దేశాదీన్‌ క్రమశో బ్రూహి సూత సర్వార్థ విత్తమ |

సూత ఉవాచ |

శుద్ధం గృహం సమఫలం దేవయజ్ఞాది కర్మసు || 1

తతో దశగుణం గోష్ఠం జలతీరీం తతో దశ | తతో దశగుణం బిల్వతులస్యశ్వత్థ మూలకమ్‌ || 2

తతో దేవాలయం విద్యాత్తీర్థ తీరం తతో దశ | తతో దశగుణం నద్యాస్తీర్థ నద్యాస్తతో దశ || 3

సప్త గంగానదీ తీరం తస్యా దశగుణం భ##వేత్‌ |

ఋషులు ఇట్లు పలికిరి -

సర్వ విషయములు తెలిసిన వారిలో శ్రేష్ఠుడవగు ఓసూతా! మాకు దేశము, కాలము మొదలుగు వాటిని క్రమముగా చెప్పుము.

సూతుడు ఇట్లు పలికెను -

దేవయజ్ఞము మొదలగు కర్మల యందు శుద్ధ గృహము సమఫలమును ఇచ్చును (1). గోశాల దాని కంటె పదింతల ఫలమును, జలాశయమతీరము దాని కంటె పదిరెట్లు ఫలమును, మారేడు, తులసి, రావిచెట్ల మూలము దాని కంటె పదిరెట్లు ఫలమును ఇచ్చును (2). దేవాలయమున దాని కంటె పదిరెట్లు ఫలమును, తీర్థము యొక్క తీరము దాని కంటె పదిరెట్లు ఫలమును, నదీతీరము దాని కంటె పదిరెట్లు ఫలమును ఇచ్చును (3). సప్త గంగలనే నదుల తీరములు దాని కంటె పదిరెట్లు ఫలము నిచ్చును.

గంగా గోదావరీ చైవ కావేరీ తామ్రపర్ణికా || 4

సింధుశ్చ సరయూ రేవా సప్తగంగాః ప్రకీర్తితాః | తతోsబ్ధితీరం దశ చ పర్వతాగ్రే తతో దశ || 5

సర్వస్మా దధికం జ్ఞేయం యత్ర వా రోచతే మనః | కృతే పూర్ణఫలం జ్ఞేయం యజ్ఞదానాదికం తథా || 6

త్రేతాయుగే త్రిపాదం చ ద్వాపరేsర్ధం సదా స్మృతమ్‌ | కలౌ పాదం తు విజ్ఞేయం తత్పాదోనం తతోర్థకే || 7

గంగ, గోదావరి, కావేరి, తామ్రపర్ణి (4), సింధు, సరయూ, రేవా నదులకు సప్తగంగలని పేరు. సముద్రతీరము వాటి కంటె పదిరెట్లు ఫలమును, దాని కంటె పదిరెట్లు ఫలమును పర్వత శిఖరము ఇచ్చును. (5). మనస్సునకు నచ్చిన స్థలము అన్నిటికంటె అధికమగు ఫలము నిచ్చును. యజ్ఞదానాది కర్మలకు కృతయుగములో సంపూర్ణఫలము (6), త్రేతాయుగములో నాల్గింట మూడువంతుల ఫలము, ద్వాపరములో సగము ఫలము లభించునని చెప్పబడినది. కలియుగములో నాల్గవ వంతు ఫలము లభించును. కలియుగములో సగకాలము పూర్తి అయిన పిదప నాల్గవ వంతు కంటె కూడ తక్కువ ఫలము లభించునని తెలియవలెను (7).

శుద్దాత్మన శ్శుద్ధదినం పుణ్యం సమఫలం విదుః | తస్మాద్దశగుణం జ్ఞేయం రవి సంక్రమణ బుధాః || 8

విషువే తద్దశగుణమయనే తద్దశ స్మృతమ్‌ | తద్దశ మృగ సంక్రాంతౌ తచ్చంద్రగ్రహణ దశ || 9

తతశ్చ సూర్యగ్రహణ పూర్ణకాలోత్తమే విదుః | జగద్రూపస్య సూర్యస్య విషయోగాచ్చ రోగదమ్‌ || 10

అతస్త ద్విషశాంత్యర్థం స్నానదాన జపాంశ్చరేత్‌ | విషశాంత్యర్థకాలత్వాత్స కాలః పుణ్యదః స్మృతః || 11

శుద్దమైన మనస్సుతో పవిత్రమైన దినమున పుణ్యకర్మను చేసినచో, సమ (శాస్త్రోక్త) ఫలము లభించునని చెప్పెదరు. ఓ విద్వాంసులారా! రవి సంక్రమణము నాడు చేసినచో, దానికి పదిరెట్లు ఫలము లభించును (8). సూర్యుడు విషువరేఖపై నుండగా చేసినచో దానికి పదిరెట్లు ఫలము లభించును. దక్షిణాయన ఆరంభదినమున చేసినచో, దానికి పదిరెట్లు ఫలము లభించును. మకర సంక్రాంతినాడైనచో దానికంటె పదిరెట్లు, చంద్ర గ్రహణము నాడు దాని కంటె కూడ పదిరెట్లు ఫలము లభించును (9). దాని కంటె ఉత్తమమైనది, పూర్ణఫలము నిచ్చునది సూర్య గ్రహణకాలమని పెద్దలు చెప్పుదురు. జగత్తునకు రూపము ననుగ్రహించు సూర్యుడు రాహుగ్రస్తుడగుటచే (10), ఆ దోషము శాంతించుట కొరకై స్నాన, దాన, జపములను చేయవలెను. ఆ కాలము దోషశాంతిని చేయు కాలము గనుక, పుణ్యకాలమని చెప్పబడినది (11).

జన్మర్‌క్షే చ వ్రతాంతే చ సూర్య రోగోపమం విదుః | మహతాం సంగకాలశ్చ కోట్యర్క గ్రహణం విదుః || 12

తపో నిష్ఠా జ్ఞాన నిష్ఠా యోగినో యత యస్తథా | పూజయాః పాత్రమేతే హి పాపసంక్షయ కారణమ్‌ || 13

చతుర్వింశతి లక్షం వా గాయత్ర్యా జపసంయుతః | బ్రాహ్మణస్తు భ##వేత్పాత్రం సంపూర్ణఫల భోగదమ్‌ || 14

పతనాత్త్రాయత ఇతి పాత్రం శాస్త్రే ప్రయుజ్యతే | దాతుశ్చ పాతకాత్త్రాణా త్పత్ర మిత్య భిధీయతే || 15

జన్మ నక్షత్రము వచ్చిన దినము, వ్రతము పూర్తి అయిన దినము సూర్య గ్రహణ కాలముతో సమమైనవని చెప్పుదురు. మహా పురుషుల సంగమము కోటి సూర్య గ్రహణములతో సమానమైనదని చెప్పుదురు (12). తపోనిష్ఠులు, జ్ఞాన నిష్ఠులు, యోగులు మరియు యతులు పూజకు అర్హులు. వీరిని పూజించినచో, పాపములు నాశము చెందును (13). గాయత్రిని ఇరవై నాలుగు లక్షలు జపము చేసిన బ్రాహ్మణుడు సంపూర్ణ ఫలమును, భోగములను ఇచ్చు పాత్ర (దానమునకు అర్హుడు) అని చెప్పబడును (14). మానవుడు పతితుడు కాకుండా రక్షించే శాస్త్రమునకు పాత్రము అను పేరు గలదు. మరియు దాతను పాపముల నుండి రక్షించువాడు గనుక, యోగ్యుడగు ప్రతిగ్రహీత పాత్రము అనబడును (15)

గాయకం త్రాయతే పాతా ద్గాయత్రీత్యుచ్యతే హి సా | యథార్థ హీనో లోకేsస్మిన్‌ పరస్యార్థం న యచ్ఛతి || 16

అర్థవానిహ యో లోకే పరస్యార్థం ప్రయచ్ఛతి | స్వయం శుద్ధో హి పూతాత్మ నరాన్‌ స త్రాతు మర్హతి || 17

గాయత్రీ జప శుద్ధో హి శుద్ధ బ్రాహ్మణ ఉచ్యతే | తస్మాద్దానే జపే హోమే పూజాయాం సర్వకర్మణి || 18

దానం కుర్తుం తథా త్రాతుం పాత్రం తు బ్రాహ్మణోsర్హతి | అన్నస్య క్షుధితం పాత్రం నారీనరమయాత్మకమ్‌ || 19

గానము (జపము) చేయువానిని పతితుడు కాకుండా రక్షించునది గాన గాయత్రీ మంత్రమునకు ఆ పేరు వచ్చినది. ఈ లోకములో ధనములేని వాడు ఇతరులకు ధనము నీయజాలడు (16). ధనము గలవాడే ఇతరులకు ధనము నీయగల్గును. అటులనే, శుద్ధుడు, పవిత్రమైన అంతఃకరణ గలవాడు మాత్రమే ఇతర మానవులను రక్షించగల్గును (17). గాయత్రీ జపముచే శుద్ధిని పొందినవాడు శుద్ధ బ్రాహ్మణుడనబడును. కావున, జప, హోమ, పూజాది, సర్వ కర్మల యందు (18), మరియు దానమును చేయుటకు, స్వీకరించుటకు ఇట్టి బ్రాహ్మణుడు మాత్రమే అర్హుడగును. స్త్రీగాని, పురుషుడు గాని, ఆకలిగొన్న వ్యక్తి అన్నమునకు పాత్రుడగును (19).

బ్రాహ్మణం శ్రేష్ఠమాహూయ యత్కాలే సుసమాహితమ్‌ | తదర్ధం శబ్దమర్థంవా సద్బోధకమభీష్టదమ్‌ || 20

ఇచ్ఛావతః ప్రదానం చ సంపూర్ణ ఫలదం విదుః | యత్ర్పశ్నానంతరం దత్తం తదర్థ ఫలదం విదుః || 21

యత్సేవకాయ దత్తం స్యాత్తత్పాద ఫలదం విదుః | జాతి మాత్రస్య విప్రస్య దీనవృత్తేర్ద్విజర్షభాః || 22

దత్తమర్థం హి భోగాయ భూర్లోకే దశవార్షికమ్‌ | వేదయుక్తస్య విప్రస్య స్వర్గే హి దశవార్షికమ్‌ || 23

గాయత్రీ జపయుక్తస్య సత్యే హి దశవార్షికమ్‌ | విష్ణుభక్తస్య విప్రస్య దత్తం వైకుంఠదం విదుః || 24

శివభక్తస్య విప్రస్య దత్తం కైలాసదం విదుః | తత్తల్లోకోప భోగార్థం సర్వేషాం దానమిష్యతే || 25

శ్రేష్ఠుడు, నియత మనస్కుడు, మంచి ఆచార్యుడు నగు బ్రాహ్మణుని పిలిచి, గాయత్రీ మంత్రమును పూర్తిగా గాని, లేదా సగము గాని తెలుసుకున్నచో, కోర్కెలన్నియు ఈడేరును (20). ఒక వస్తువుపై ఇచ్ఛ గల వ్యక్తికి దానిని అడుగకుండగనే ఇచ్చినచో, సంపూర్ణ ఫలము లభించుననియు, అడిగిన తరువాత ఇచ్చినచో, సగము ఫలము లభించుననియు ఋషుల అభిప్రాయము (21). సేవకునకు ఇచ్చినచో, నాల్గవ వంతు ఫలము లభించును. ఓ ద్విజ శ్రేష్ఠులారా! పుట్టుకతో బ్రాహ్మణుడై దీనముగా జీవించుచున్న వానికి (22), ధనము నిచ్చినచో, భూలోకములో పది సంవత్సరములు భోగములు దాతకు లభించును. అదే ధనమును, వేద వేత్త యగు విప్రున కిచ్చినచో, స్వర్గములో పది సంవత్సరములు భోగములు లభించును (23). గాయత్రీ జపము చేయువానికి ఇచ్చినచో పది సంవత్సరములు సత్యలోకములో భోగములు లభించును. విష్ణుభక్తుడగు విప్రున కిచ్చినచో, వైకుంఠము (24), శివభక్తుడగు విప్రునకిచ్చినచో కైలసము లభించునని చెప్పెదరు. వీరందరికీ దానము చేసినచో, ఆయా లోకములన్నింటి యందు భోగములు లభించును (25).

దశాంగమన్నం విప్రస్య భానువారే దదన్నరః | పరజన్మని చారోగ్యం దశవర్షం సమశ్నుతే || 26

బహుమాన మథాహ్వాన మభ్యంగం పాదసేవనమ్‌ | వాసో గంధాద్యర్చనం చ ఘృతాపూప రసోత్తరమ్‌ || 27

షడ్రసం వ్యంజనం చైవ తాంబూలం దక్షిణోత్తరమ్‌ | నమశ్చానుగమశ్చైవ స్వన్నదాం దశాంగకమ్‌ || 28

దశాంగమన్నం విప్రేభో దశభ్యో వై దదన్నరః | అర్కవారే తథాssరోగ్యం శతవర్షం సమశ్నుతే || 29

సోమవారాది వారేషు తత్తద్వారగుణం ఫలమ్‌ | అన్నదానస్య విజ్ఞేయం భూర్లోకపరజన్మని || 30

బ్రాహ్మణునకు ఆదివారము నాడు పది అంగములతో కూడిన అన్నమును పెట్టినచో, దాతకు మరుజన్మలో పది సంవత్సరములు ఆరోగ్యము లభించును (26). ఆదరము, ఆహ్వానము, అభ్యంగన స్నానము, పాదసేవ, వస్త్రము, గంధాదులతో పూజ, నేతి అప్పములతో (27) పచ్చళ్లతో కూడిన షడ్రసోపేత భోజనము మరియు తాంబూలము, దక్షిణ, నమస్కారము, కొంతదూరము వెళ్లి సాగనంపుట అను పది అంగములతో కూడిన, యోగ్యమగు అన్నమును పెట్టవలెను (28). దశాంగములతో కూడిన అన్నమును ఆదివారమునాడు పదిమంది బ్రాహ్మణులకు పెట్టిన వ్యక్తి వంద సంవత్సరములు ఆరోగ్యముతో జీవించును (29). సోమ మొదలగు వారములలో అన్నదానము చేసినచో ఇహలోక పరలోకములలో దాని ఫలము వారసంఖ్యను బట్టి అన్ని రెట్లు అగునని తెలియవలెను (30).

సప్తస్వపి చ వారేషు దశభ్యశ్చ దశాంగకమ్‌ | అన్నం దత్త్వా శతం వర్షమారోగ్యాదిక మశ్నుతే || 31

ఏవం శ##తేభ్యో విప్రేభ్యో భానువారే దదన్నరః | సహస్ర వర్ష మారోగ్యం శర్వలోకే సమశ్నుతే || 32

సహస్రేభ్యస్తథా దత్వాsయుతవర్షం సమశ్నుతే | ఏవం సోమాది వారేషు విజ్ఞేయం హి విపశ్చితా || 33

భానువారే సహస్రాణాం గాయత్రీ పూత చేతసామ్‌ | అన్నం దత్వా సత్యలోకే హ్యారోగ్యాది సమశ్నుతే || 34

అయుతానాం తథా దత్వా విష్ణులోకే సమశ్నుతే | అన్నం దత్వా తు లక్షాణాం రుద్రలోకే సమశ్నుతే || 35

ఏడు వారముల యందు పదిమందికి దశాంగములతో కూడిన అన్నము నిడినచో, వంద సంవత్సరములు ఆరోగ్యము మొదలగు ఫలములను పొందును (31). ఇదే విధముగా ఆదివారము నాడు వందమంది బ్రాహ్మణులకు అన్నము నిడినచో, శివలోకము నందు వేయి సంవత్సరములు ఆరోగ్యమును పొందును (32). వేయి మందికి అన్నము నిడినచో, పదివేల సంవత్సరములు శివలోకములో భోగములను పొందును. సోమ మొదలుగు వారములలో కూడ ఇట్టి ఫలము లభించునని విద్వాంసులు తెలియవలెను (33). గాయత్రీ జపముచే పవిత్రమైన అంతఃకరణము గల వేయిమందికి ఆదివారము నాడు అన్నదానము చేసిన వ్యక్తి సత్యలోకములో ఆరోగ్యాది భోగములను పొందును(34). పదివేల మందికి పెట్టినచో విష్ణులోకము నందు, లక్షమందికి పెట్టినచో రుద్రలోకము నందు భోగములను పొందును (35).

బాలానాం బ్రహ్మ బుద్ధ్యా హి దేయం విద్యార్థి భిర్నరైః | యూనాం చ విష్ణు బుద్ధ్యా హి పుత్ర కామార్థి భిర్నరైః || 36

వృద్ధానాం రుద్రబుద్ధ్యా హి దేయం జ్ఞానార్థి భిర్నరైః | బాలస్త్రీ భారతీబుద్ధ్యా బుద్ధి కామైర్నరోత్తమైః || 37

లక్ష్మీ బుద్ధ్యా యువస్త్రీషు భోగకామైర్నరోత్తమైః | వృద్ధాసు పార్వతీ బుద్ధ్యా దేయ మాత్మర్థి భిర్జనైః || 38

శిలావృత్త్యోం ఛ వృత్త్యాచ గురుదక్షిణ యార్జితమ్‌ | శుద్ద ద్రవ్యమితి ప్రాహుస్తత్పూర్ణ ఫలదం విదుః || 39

శుక్ల ప్రతి గ్రహాద్దత్తం మధ్యమం ద్రవ్యముచ్యతే | కృషి వాణిజ్యకోపేత మధుమం ద్రవ్యముచ్యతే || 40

విద్యను గోరు మానవులు బాలుర యందు బ్రహ్మ భావన చేసిన అన్నదానము చేయవలెను. పుత్రసంతానమును గోరువారు యువకుల యందు విష్ణుబుద్ధితో దానము చేయవలెను (36). జ్ఞానమును గోరువారు వృద్ధుల యందు రుద్రబుద్ధితో దానము చేయవలెను. బుద్ధిశక్తిని గోరు మానవశ్రేష్ఠులు కన్యల యందు సరస్వతిని భావన చేసి దానము చేయవలెను (37). భోగములను కోరు నరశ్రేష్ఠులు యువతుల యందు లక్ష్మీబుద్ధితో, ఆత్మ జ్ఞానమును గోరు జనులు వృద్ధస్త్రీల యందు పార్వతీ భావనతో దానములు చేయవలెను (38). శిలావృత్తి (పోలములో పడిన వరి, గోధుమ వెన్నలను ఏరుకొనుట), ఉంఛవృత్తులతో (పోలములో క్రిందపడిన గింజలను ఏరుకొనుట) లభించిన ద్రవ్యము, గురుదక్షిణ రూపముగా లబించిన ధనము శుద్ధమనియు, దానిని దానము చేసినచో పూర్ణఫలము కలుగుననియు చెప్పుదురు (39). శుద్ధమగు ప్రతి గ్రహము వలన లభించిన ధనము మధ్యమమనియు, వ్యవసాయ వ్యాపారముల వలన లభించిన ధనము అధమమనియు చెప్పబడును (40).

క్షత్రియాణాం విశాం చైవ శౌర్యవాణిజ్యకార్జితమ్‌ | ఉత్తమం ద్రవ్యమిత్యాహు శ్శూద్రాణాం భృతకార్జితమ్‌ || 41

స్త్రీణాం దర్మార్థినాం ద్రవ్యం పైతృకం భర్తృకం తథా | గవాదీనాం ద్వాదశీనాం చైత్రాదిషు యథాక్రమమ్‌ || 42

సంభూయ వా పుణ్యకాలే దద్యాదిష్ట సమృద్ధయే | గోభూతిల హిరణ్యాజ్యవాసో ధాన్యగుడాని చ || 43

రౌప్యం లవణ కూష్మాండే కన్యా ద్వాదశకం తథా | గోదానాద్దత్త గవ్యేన గోమయేనోపకారిణా || 44

ధన ధాన్యాద్యాశ్రితానాం దురితానాం నివారణమ్‌ | జలస్నేహా శ్రితానాం దురితానాం గో జలైః || 45

క్షత్రియులకు పరాక్రమార్జితమైన ధనము, వైశ్యులకు వాణిజ్యము వలన ఆర్జితమైన ధనము, శూద్రులకు శ్రమతో ఆర్జించిన ధనము ఉత్తమము (41). ధర్మమును గోరు స్త్రీలకు తండ్రి, భర్త ఇచ్చిన ధనము ఉత్తమము. చైత్రాది పన్నెండు మాసములలో గోవు మొదలగు పన్నెండు వస్తులను క్రమముగా దానము చేయవలెను (42). లేదా, వాటి నన్నిటినీ కలిపి పుణ్యకాలములో దానము చేసినచో అభిష్టములు సిద్ధించును. గోవు, భూమి, తిలలు, బంగారము, నేయి, వస్త్రములు, ధాన్యము, బెల్లము (43), వెండి, లవణము, గుమ్మిడికాయ, కన్య అనునవి ఈ పన్నెండు వస్తువులు. గోవును, గోవుపాలను నేయిని దానము చేసినచో, ధన ధాన్యాదులను ఆశ్రయించి యున్న దురితములు నివారణ యగును. గోమయము కూడా ధాన్యాదుల రక్షణలో ఉపకరించును (44). గోవు స్పృశించిన జలమును ప్రోక్షించినచో, జలము, తైలము మొదలుగు వాటిని ఆశ్రయించి ఉన్న దోషము తొలగిపోవును (45).

కాయికాది త్రయాణాం తు క్షీరదధ్యా జ్యకైస్తథా | తథా తేషాం చ పుష్టిశ్చ విజ్ఞేయో హి విపశ్చితా || 46

భూదానం తు ప్రతిష్ఠార్థ మిహ చాముత్ర చ ద్విజాః | తిలదానం బలార్థం హి సదా మృత్యుంజయం విదుః || 47

హిరణ్యం జఠరాగ్నేస్తు వృద్ధిదం వీర్యదం తథా | ఆజ్యం పుష్టికరం విద్యా ద్వస్త్ర మాయుష్కరం విదుః || 48

ధాన్యమన్న సమృద్ధ్యర్థం మధురాహారదం గుడమ్‌ | రౌప్యం రేతోభివృద్ధ్యర్థం షడ్రసార్థం తు లావణమ్‌ || 49

ధాన్యమన్న సమృద్ధ్యర్ధం కూష్మాండం పుష్టిదం విదుః | ప్రాప్తిదం సర్వభోగానా మిహ చాముత్ర చ ద్విజాః || 50

యావజ్జీవన ముక్తం హి కన్యాదానం తు భోగదమ్‌ |

గోక్షీరము, పెరుగు, నేయిలను దానము చేసినచో కాయిక, వాచిక, మానసికములగు మూడు విధముల దోషములను తొలగి, దేహము, వాక్కు, మనస్సు కూడ పుష్టము లగునని విద్వాంసుడు తెలియవలెను (46). ఓ ద్విజులారా! భూదానము వలన ఇహ పరములలో ప్రతిష్ఠ (స్థిరత్వము) కలుగును. తిలదానము వలన బలము, మృత్యుంజయత్వము కలుగును (47). బంగారమును దానము చేసినచో జఠరాగ్ని వృద్ధి పొంది బలము పెరుగును. నేతిని దానము చేసినచో పుష్టి, వస్త్రములను ఇచ్చినచో ఆయుష్షు కలుగునని తెలియవలెను (48). ధాన్యదానము వలన అన్న సమృద్ధి, గుడదానము వలన మధురమగు ఆహారము లభించుట, వెండిని దానము చేయుట వలన వీర్యాభివృద్ధి, లవణ దానము వలన షడ్రసోపేతమగు ఆహారము లభించును (49). అన్నిటిని దానము చేసినచో సర్వసమృద్ధులు కలుగును. ఓ ద్విజులారా! గుమ్మిడికాయను దానము చేసినచో పుష్టి కలుగును. కన్యాదానము వలన జీవించియున్నంత కాలము భోగములు లభించును (50). పరలోకము నందు సర్వభోగములు కలుగును.

పనసామ్ర కపిత్థానాం వృక్షాణాం ఫలమేవ చ || 51

కదల్యాద్యౌషధీనాం చ ఫలం గల్మోద్భవం తథా | మాషాదీనాం చ ముద్గానాం ఫలం శాకాదికం తథా || 52

మరీచసర్షపాద్యానాం శాకోపకరణం తథా | యదృతౌ యత్ఫలం సిద్ధం తద్దేయం హి విపశ్చితా || 53

శ్రోత్రాదీంద్రియ తృప్తిశ్చ సదా దేయా విపశ్చితా | శబ్దాది దశ భోగార్ధం దీనాదీనాం చ తుష్టిదా || 54

పనస, మామిడి, యాపిలు (51), అరటి మొదలగు పళ్లను, మినుములను, పెసలను, కూరలను (52), మిరియాలు, ఆవాలు మొదలగు కూరకు అవసరమగు వస్తవులను, ఆయా ఋతువుల యందు లబించు పండ్లను వివేకి దానము చేయవలెను (53). విద్వాంసుడు ఇతరులకు శ్రోత్రాది ఇంద్రియములకు ఆనందము నిచ్చే శబ్దాది పది విషయములను సమకూర్చి దిశా మొదలగు ఇంద్రియాధిష్ఠాన దేవతలకు సంతోషమును కలిగించవలెను (54).

వేదశాస్త్రం సమాదాయ బుద్ధ్వా గురుముఖాత్స్వయమ్‌ | కర్మణాం ఫలమస్తీతి బుద్ధిరాస్తిక్య ముచ్యతే || 55

బంధురాజ భయాద్బుద్ధి శ్రద్ధా సా చ కనీయసీ | సర్వాభావే దరిద్రస్తు వాచా వా కర్మణా యజేత్‌ || 56

వాచికం యజనం విద్యాన్మంత్ర స్తోత్ర జపాదికమ్‌ | తీర్థ యాత్రా వ్రతాద్యం హి కాయికం యజనం విదుః || 57

యేన కేనాప్యుపాయేన హ్యల్పం వా యది వా బహు | దేవతార్పణ బుద్ధ్యా చ కృతం భోగాయ కల్పతే || 58

గురుముఖము నుండి వేదశాస్త్రములను స్వీకరించి, వాటిని తెలుసుకొని, కర్మలకు ఫలము గలదను నిశ్చయబుద్ధిని పొందుట అస్తిక్యమనబడును (55). బంధువుల భయమువలన, లేక రాజభయము వలన శ్రద్ధాబుద్ధిని కలిగియున్నచో, అది అధమమగు శ్రద్ధ యగును. దరిద్రుడు వస్తువులు ఏవియూ లేనివాడే అయిననూ, వాచికముగా గాని, కాయికముగా గాని యజ్ఞమును చేయవలెను (56). మంత్రస్తోత్ర పాఠము, జపము మొదలగునవి వాచికయజ్ఞ మనియు, తీర్ధయాత్ర, వ్రతములను చేయుట మొదలగునవి కాయిక యజ్ఞ మనియు తెలియవలెను (57). ఏదో ఒక ఉపాయమును చేసి, కొద్దిగాని, ఎక్కువగాని దానమును, లేక కర్మను దేవతార్పణ బుద్ధితో చేసినచో, అట్టి మానవుడు భోగములను పొందును (58).

తపశ్చర్యా చ దానం చ కర్తవ్యముభయం సదా | ప్రతిశ్రయం ప్రదాతవ్యం స్వవర్ణ గుణశోభితమ్‌ || 59

దేవానాం తృప్తయేsత్యర్థం సర్వభోగప్రదం బుధైః | ఇహాsముత్రోత్తమం జన్మ సదా భోగం లభేద్బుధః || 60

ఈశ్వరార్పణ బుద్ధ్యా హి కృత్వా మోక్షఫలం లభేత్‌ | య ఇమం పఠతేsధ్యాయం యః శృణోతి సదా నరః || 61

తసై#్యన ధర్మబుద్ధిశ్చ జ్ఞానసిద్ధిః ప్రజాయతే || 62

ఇతి శ్రీ శివ మహాపురాణ విద్యేశ్వర సంహితాయాం పంచదశోsధ్యాయః (15).

తపస్సు, దానము అను రెండింటినీ సర్వకాలముల యందు చేయుచుండవలెను. చక్కని రంగులతో, సౌకర్యములతో శోభిల్లే గృహమును దేవతల ప్రీతికొరకు దానము చేయవలెను (59). అట్టి దానము దాతకు సకల భోగముల నిచ్చును. దాత ఇహలోకములో ఉత్తమ జన్మను, పరలోకములో ఉత్తమగతిని పొందును (60). ఈశ్వరార్పణ బుద్ధితో కర్మను, దానమును చేయు వ్యక్తి మోక్షమును పొందును. ఈ అధ్యాయమును నిత్యము శ్రధ్ధతో పఠించువానికి (61), ధర్మబుద్ధి కలిగి జ్ఞానము సిద్ధించును (62).

శ్రీ శివ మహాపురాణములోని విద్యేశ్వర సంహిత యాందు పదునైదవ అధ్యాయము ముగిసినది (15).

Sri Sivamahapuranamu-I    Chapters