ప్రజాపాల ఉవాచ - ప్రజాపాలు డిట్లు పలికెను.

ఏవ మగ్నేః సముత్పత్తి ర్జాతా బ్రహ్మన్‌ మహాత్మనః,

ప్రాణాపానౌ కథం దేవా వశ్వినౌ సంబభూవతుః. 1

స్వామీ! మహాత్ముడగు బ్రహ్మ వలన అగ్ని ఇట్లు పుట్టెను. ఇక ప్రాణాపానముల స్వరూపముతో దేవతలగు అశ్వినులు ఎట్లు సంభవించిరి?

మహాతపా ఉవాచ - మహాతపు డిట్లు చెప్పెను.

మరీచి ర్బ్రహ్మణః పుత్రః స్వయం బ్రహ్మా ద్విసప్తభిః,

రూపై ర్వ్యవస్థిత స్తేషాం మరీచిః శ్రేష్ఠతా మగాత్‌. 2

మరీచి బ్రహ్మపుత్రుడు. స్వయముగా బ్రహ్మ తొమ్మిది రూపములు తాల్చెను. ఆ తొమ్మండ్రు బ్రహ్మలలో ఈతడు శ్రేష్ఠత్వమును పొందెను.

తస్య పుత్రో మహాతేజాః కశ్యపో నామ వై మునిః,

స్వయం ప్రజాపతిః శ్రీమాన్‌ దేవతానాం పితా೭భవత్‌. 3

ఆ మరీచి తనయుడు కశ్యపుడను ముని తానును ప్రజాపతి యాయెను. శ్రీమంతుడగు నాతడు దేవతలకు తండ్రి యాయెను.

తస్య పుత్రా బభూపుర్హి ఆదిత్యా ద్వాదశ ప్రభో,

అదిత్యపత్యాని తే సర్వే ఆదిత్యా స్తేన కీర్తితాః. 4

ఆ కశ్యపుని పుత్రులు పండ్రెండుగురు ఆదిత్యులు. అదితి పుత్రులు కావున వారు ఆదిత్యులని పేరుగాంచిరి.

తేషాం మధ్యే మహాతేజా మార్తణ్డో లోకవిశ్రుతః,

నారాయణాత్మకం తేజో ద్వాదశం సంప్రకీర్తితమ్‌. 5

నారాయణ స్వరూపమే అయిన తేజస్సు పండ్రెండు విధములుగా నయినది. అందులో మహాతేజశ్శాలి మార్తండుడు లోకమున ప్రశస్తి గాంచెను.

యేతే మాసాస్త ఆదిత్యాః స్వయం సంవత్సరో హరిః,

ఏవం తే ద్వాదశదిత్యా మర్తణ్డ శ్చ ప్రతాపవాన్‌. 6

పండ్రెండు నెలలే ఆ ఆదిత్యులు. సంవత్సర స్వరూపుడే శ్రీహరి. ఇట్లు ఆ పండ్రెండుగురు ఆదిత్యులైరి. అందులో మార్తండుడు గొప్ప ప్రతాపము గలవాడు.

తస్య త్వష్టా దదౌ కన్యాం సంజ్ఞాం నామ మహాప్రభామ్‌,

తస్యాపత్యం ద్వయం జజ్ఞే యమశ్చ యమునా తథా. 7

ఆతనికి త్వష్ట అను ప్రజాపతి తన కన్యయగు సంజ్ఞయను మహాదీప్తి కలదానిని భార్యగా నొసగెను. ఆతని కామెయందు యముడు యమున అను నిరువురు సంతానము కలిగిరి.

తస్య తేజో೭ప్యసహతీ బభూ వాశ్వీ మనోజవా,

ఆ సంజ్ఞ ఆ సూర్యుని తేజస్సు తాళజాలక మనో వేగము గల ఆడు గుఱ్ఱమైన తన ఛాయను అందు నిలిపి ఉత్తర కురుభూముల కరిగెను.

తద్రూపాం తాం సవర్ణాం తు భేజే మార్తణ్డ భాస్కరః,

˳ØxqsäLRiV²R…V xqsLiÇìØLRiWxmsª«sVV »yÖÁ胫sµj…¸R…VV, A®ªsV ª«sLiÉÓÁ ª«s®ƒsõ¹¸…[V NRPÌÁµj…¸R…VVƒ«sgRiV ¿³y¸R…Vƒ«sV NRPW®²…ƒ«sV. A®ªsV ¸R…VLiµR…V aRP¬s, »R½xms¼½ @ƒ«sV ¬sµôR…àáV ÕÁ²ïR…ÌÁƒ«sV F~Li®µ…ƒ«sV.

యదా త్వసదృశం భేజే పుత్రాన్‌ ప్రతి నరోత్తమ,

xqsWLRiVù²R…V zmsÌýÁÌÁƒ«sV INRPä¼d½LRiVƒ«s ryNRP¬s ¿³y¸R…Vƒ«sV ¿RÁWÀÁ úN][µ³R…ª«sVV»][ NRPƒ«sVõ ÛÍÁàáV|msNRPägS xqsLiÇìÁ ª«sÛÍÁƒ«sVƒ«sõ A®ªsV»][ ¬sÈýÁV xmsÖÁZNPƒ«sV.

అసమత్వం నకర్తవ్యం స్వేష్వపత్యేషు భామిని. 10

J ˳؄sV¬ds! ¬ds ÕÁ²ïR…ÌÁ¸R…VLiµR…V |¤¦¦¦¿RÁVè»R½gæRiVÌÁ»R½ƒ«sª«sVV NRPW²R…µR…V c @¬s xmsÖÁZNPƒ«sV.

ఏవ ముక్తా యదా సా తు అసమత్వం వ్యరోచత,

BÈýÁV ¿Ázmsöƒ«sƒ«sV A®ªsV Û˳Á[µR…‡ÁVµôðj…¬s „s²R…ƒy²R…NRP¹¸…[V ¸R…VVLi®²…ƒ«sV. @Li»R½ ƒ¯NRPƒy²R…V ¸R…Vª«sVV²R…V µR…VMÅÁª«sVV»][ NRPV„sVÖÁF¡ª«soƒ«sV »R½ƒ«s »R½Liú²T… NTPÈýÁ®ƒsƒ«sV.

నేయం మాతా భ##వేత్తాత అస్మాకం శత్రువత్సదా,

ƒy¸R…Vƒy! C®ªsV ª«sW »R½ÖýÁNSµR…V. ª«sW¹¸…V²R… aRPú»R½Vª«so ª«sÛÍÁ úxmsª«sLjiòLi¿RÁV ¿RÁVƒ«sõµj…. xqsª«s¼½ ª«sÛÍÁ \|ms\|ms ú{ms¼½ ®ªsÌÁLiVVLi¿RÁV ¿RÁVƒ«sõµj…. »R½ƒ«s ÕÁ²ïR…ÌÁ¸R…VLiµR…V FsNRPV䪫s ú}msª«sV»][ ®ªsVÌÁgRiV ¿RÁVƒ«sõµj….

ఏవం యమవచః శ్రుత్వా సా చ్ఛాయా క్రోధమూర్ఛితా,

BÈýÁ¬s ¸R…Vª«sVV²R…ƒ«sõª«sWÈÁ „s¬s N][xmsª«sVV»][ I²R…ÌÁV ª«sVLRiÀÁƒ«s ¿³y¸R…V ¬dsª«so @ƒ«s¼½NSÌÁª«sVVÍÜ[ ú}ms»R½ª«sVVÌÁNRPV LSÇÁÙ ª«sgRiVµR…Vª«s¬s aRPzmsLi¿Áƒ«sV.

ఏవం శ్రుత్వా೭థ మార్తణ్డ స్తదా పుత్ర హితేచ్ఛయా,

Cª«sWÈÁ „s¬s ª«sWLRiòLi²R…V²R…V xmsoú»R½V¬s ®ªs[VÌÁVN][Lji LiVVÈýÁV xmsÖÁZNPƒ«sVM ƒy¸R…Vƒy! ¬dsª«so µR…LRiøFyxmsª«sVVÌÁNRPV ª«sVµ³R…ùª«sLjiò„s NRPª«sVVø. ÍÜ[NRPFyÌÁV²R…\®ªs xqs*LæRiª«sVVƒ«s „sLSÑÁÌýÁVª«sVV.

శనిం శశాప మార్తణ్డ శ్ఛాయాకోప ప్రధర్షితః,

@Li»R½ ª«sWLRiòLi²R…V²R…V ¿³y¸R…VN][xmsª«sVV »R½ƒ«sVõ |msÌýÁVlLi[xmsgS, JLji N]²R…VNRP! ¬ds »R½ÖýÁ »R½xmsöVª«sÌÁƒ«s ¬dsª«so úNRPWLRi\®ªsVƒ«s µR…XztísQ NRPÌÁªy²R…ª«sgRiVµR…Vª«s¬s aRPzmsLi¿Áƒ«sV.

ఏవ ముక్త్వా సముత్థాయ య¸° భాను ర్దిదృక్షయా,

BÈýÁV xmsÖÁNTP ÛÍÁ[ÀÁ ¸R…W»R½²R…V xqsLiÇìØ®µ…[„s¬s NRPƒ«sVg]ƒ«s g][Lji ‡Á¸R…VÌÁV®µ…[lLiƒ«sV. D»R½òLRi NRPVLRiV˳ÏÁWª«sVVÌÁÍÜ[ gRiVàü᪫sVV LRiWxmsoƒ«s ƒ«sVƒ«sõ A®ªsVƒ«sV gSLi¿Áƒ«sV.

తతో೭శ్వరూపం కృత్వా xqs gRi»y* »R½ú»][»R½òLSƒ±s NRPVLRiWƒ±s,

అంత నాతడు మగగుఱ్ఱము గానై ఉత్తర కురుభూములకు చేరుకొని ప్రాజాపత్య మార్గముతో ఆగు గుఱ్ఱమైయున్న సంజ్ఞాదేవిని కూడెను.

(ప్రాజాపత్య మార్గమనగా దాంపత్య ధర్మమని భావింపనగును)

తస్యాం త్వా ష్ట్ర్యా మశ్వరూప్యాం మార్తణ్డ స్త్రీవ్ర తేజసా,

»R½*xtísQNRPW»R½VLRiV, A²R…V gRiVàü᪫sVV LRiWxmsª«sVVƒ«s ƒ«sVƒ«sõµj…¸R…VVƒ«sgRiV A xqsLiÇìØ®µ…[„s ¸R…VLiµR…V ª«sWLRiòLi²R…V²R…V ¼d½úª«s\®ªsVƒ«s ¾»½[ÇÁxqsV=»][ „dsLRiùª«sVVƒ«sV ¬dsZOP[QzmsLi¿Áƒ«sV. @µj… ª«sVLi²R…V¿RÁV lLiLi²R…VgS xms®²…ƒ«sV.

తత్ర ప్రాణ స్త్వపానశ్చ యోనౌ చాత్మజితౌ పురా,

BÈýÁV ª«sVVƒ«sVxmso úFyß᪫sVV, @Fyƒ«sª«sVVgS GLRiö²T… LRiWF~LiµR…NRPVƒ«sõ A lLiLi²R…Vƒ«sV ª«sLRiµyƒ«sª«sVV¿Á[»R½ A ¹¸…W¬s¸R…VLiµR…V LRiWxmsª«sVV »yÖÁ胫s„s.

తౌ త్వాష్ట్ర్యా మశ్వరూపాయాం జాతౌ యేన నరోత్తమౌ,

BÈýÁV @aRP*LRiWxmsª«sVV »yÖÁ胫s xqsLiÇìÁ¸R…VLiµR…V xmsoÉíÓÁƒ«s xqsWLRiVù¬s N]²R…VNRPV ÖÁLRiVª«soLRiV @bP*®µ…[ª«soÌÁ¬s }msL]Liµj…Lji.

ప్రజాపతిః స్వయం భాను స్త్వాష్ట్రీ శక్తిః పరాపరా,

˳؃«sV²R…V xqs*¸R…Vª«sVVgS úxmsÇØxms¼½. »R½*xtísQxmsoú¼½ xqsLiÇìÁ @»R½Vù»R½äQXxtísQ\®ªsVƒ«s aRPNTPò xqs*LRiWzmsßÓá. NSª«soƒ«s ª«sVVƒ«sVxmso ®µ…[x¤¦¦¦ª«sVVÌÁV ÛÍÁ[¬s A úFyßØFyƒ«sª«sVVÌÁV A®ªsV ®µ…[x¤¦¦¦ª«sVLiµR…V ¬sÖÁÀÁ ®µ…[x¤¦¦¦ª«sVVÌÁV NRPÌÁ„s ¸R…W¹¸…Vƒ«sV.

తతస్తా వశ్వినౌ దేవౌ మార్తణ్డ ముపతప్థతుః,

@Li»R½ ƒy @bP*®µ…[ª«s»R½ÌÁV xqsWLRiVù¬s xqs„dsVzmsLiÀÁ ®ªs[Vª«sVV G NSLRiùª«sVVƒ«sV ¬sLRi*z¤¦¦¦Lixmsª«sÌÁ¸R…VVƒ«sV? @¬s ¸R…V²T…gjiLji.

మార్తణ్డ ఉవాచ - మార్తండు డిట్లు పలికెను.

ƒy¸R…Vƒ«sÍØLS! úxmsÇØxms¼½¸R…VgRiV ƒyLS¸R…Vßá ®µ…[ª«so¬s N]ÌÁVª«so²R…V. A»R½²R…V „dsVLRiV N][Ljiƒ«s ª«sLRiª«sVV »R½xmsöNRP ¹¸…VVxqsgRiVƒ«sV.

ఏవం తా వశ్వినౌ ప్రోక్తౌ మార్తణ్డన మహాత్మనా,

BÈýÁV ª«sV¥¦¦¦»R½Vø²R…gRiV xqsWLRiVù²R…Vxms®µ…[bPLixmsgS A @bP*®µ…[ª«s»R½ÌÁV ú‡Áx¤¦¦¦øryLRiª«sVƒ«sV r¡òú»R½ª«sVVƒ«sV ¬saRPèÌÁ‡ÁVµôðj…»][ ÇÁzmsLi¿RÁV¿RÁV „sVNTPäÖÁ µR…VxtsQäLRi\®ªsVƒ«s »R½xmsxqsV= gS„sLiÀÁLji.

తయోః కాలేన మహతా బ్రహ్మ నారాయణాత్మకః,

@Li»R½ |msµôR…NSÌÁª«sVV gRi²R…ÀÁƒ«s zmsµR…xms ƒyLS¸R…Vßá xqs*LRiWxmso²R…gRiV ú‡Áx¤¦¦¦ø ªyLji »R½xmsxqsV=ƒ«sNRPV xqsLi»][zqsLi¿Áƒ«sV. xmsLRiª«sV ú{ms¼½»][ ªyLjiNTP ª«sLRiª«sVV ƒ¯xqslgiƒ«sV.

ప్రజాపాల ఉవాచ- ప్రజాపాలు డిట్లు పలికెను.

@ª«sùQQNRPòª«sVgRiV ÇÁƒ«søª«sVVgRiÌÁ ú‡Áx¤¦¦¦øƒ«sV gRiWLjiè @bP* ®µ…[ª«s»R½ÌÁV ¿Á[zqsƒ«s r¡òú»R½ª«sVVƒ«sV J ª«sV¥¦¦¦ª«sV¼d½! úËØx¤¦¦¦øßãÜ[»R½òª«sW! ¬ds µR…¸R…V»][ „sƒ«sg][LRiVµR…Vƒ«sV.

మహాతపా ఉవాచ - మహాతపు డిట్లు చప్పెను.

LSÇØ! @bP*®µ…[ª«s»R½ÌÁV ú‡Áx¤¦¦¦øƒ«sV gRiWLjiè ¿Á[zqsƒ«s r¡òú»R½®ªsVÉíÓÁµj…¹¸…W, µy¬sª«sÌÁƒ«s FsÉíÓÁ xmnsÌÁª«sVV F~Liµj…L][ ¿ÁxmsöVµR…Vƒ«sV, „sƒ«sVª«sVV.

ఓం నమస్తే నిష్క్రియ నిష్ప్రపంచ నిరాశ్రయ నిరపేక్ష నిరాలంబ,

úNTP¸R…VÌÁVÛÍÁ[¬s ªy²y! úxmsxmsLi¿RÁª«sVVƒ«sV ®ªsÌÁVª«sLjiLixms¬sªy²y! AúaRP¸R…Vª«sVV ÛÍÁ[¬sªy²y! @}msORPQÌÁV ÛÍÁ[¬sªy²y! AÌÁLi‡Á LRiz¤¦¦¦»y! gRiVß᪫sVVÌÁV ÛÍÁ[¬sªy²y! µR…XztísQLRiz¤¦¦¦»R½\®ªsVƒ«s »R½»R½òQ*ª«sW! ¬sLSµ³yLS! ª«sVª«sVNSLRiª«sVV, ANSLRiª«sVV ÛÍÁ[¬s úxms˳ÏÁW! ¬dsNRPV ƒ«sª«sVxqsV=.

బ్రహ్మ మహాబ్రహ్మ బ్రాహ్మణప్రియ,

ú‡Á¥¦¦¦ø! ª«sV¥¦¦¦ú‡Áx¤¦¦¦ø! ú‡Áx¤¦¦¦øÇì؃«s xqsLixmsƒ«sVõÌÁ\|ms ú}msª«sVgRiÌÁ ry*„dsV! xmsoLRiVuy! ª«sV¥¦¦¦xmsoLRiVuy ! xmsoLRiVu¡»R½òª«sW! ®µ…[ª«s! ª«sV¥¦¦¦®µ…[ªy! ®µ…[ª¯[»R½òª«sW! ¿RÁÌÁƒ«sª«sVVÛÍÁ[¬s ®µ…[ªy! ÍÜ[NRPª«sVVÌÁNRPV zqós¼½¬s NRPWLRiVèQ\®µ…ª«sª«sW! ¬dsNRPV úxmsßá„sVÌýÁVµR…Vƒ«sV.

భూత మహాభూత భూతాధిపతే

˳ÏÁW»R½ª«sVVÌÁV, ª«sV¥¦¦¦Ë³ÏÁW»R½ª«sVVÌÁV, ¸R…VORPVÌÁV, ª«sV¥¦¦¦¸R…VORPVÌÁV, gRiVx¤¦¦¦§ùÌÁV, ª«sV¥¦¦¦gRiVx¤¦¦¦§ùÌÁV, r¢ª«sVVùÌÁV, ª«sV¥¦¦¦r¢ª«sVVùÌÁV @LiµR…LRiW ¬ds xqs*LRiWxms®ªs[V. ˳ÏÁW»R½ª«sVVÌÁNRPV, ¸R…VORPVÌÁNRPV, gRiVx¤¦¦¦§ùÌÁNRPV, r¢ª«sVVùÌÁNRPV @µ³j…xms¼½„s ¬ds®ªs[.

పక్షి మహాపక్షిపతే దైత్య మహాదైత్యాధిపతే,

పక్షులు, పక్షిరాజులు, దైత్యులు, దైత్యప్రభువులు, రుద్రులు, మహారుద్రులు, విష్ణువు, మహావిష్ణువు, పరమేశ్వరుడు,నారాయణుడు- అన్నియు నీవు. ఓ ప్రజాపతీ! నీకు నమస్సు.

ఏవం స్తుత స్తదా తాభ్యా మశ్విభ్యాం స ప్రజాపతిః,

BÉýØ @aRPV*ÌÁV »R½ƒ«sVõ xqsVò¼½LixmsgS A úxmsÇØxms¼½ FsLi»][ xqsLi»][ztsQLiÀÁ xmsLRiª«sVú{ms¼½»][ BÈýÁV xmsÖÁZNPƒ«sV.

వరం వరయతాం శీఘ్రం దేవైః పరమదుర్లభమ్‌,

®ªs[gRiª«sV ª«sLRiª«sVVÌÁƒ«sV N][LRiVN]ƒ«sV²R…V. ®µ…[ª«s»R½ÌÁNRPVƒ«sV F~LiµR…LS¬s A ª«sLRiª«sVV»][ „dsVLRiV ®µ…[ª«sÍÜ[NRPª«sVVƒ«s xqsVÅÁª«sVVgS „sx¤¦¦¦LjiLi»R½VLRiV.

అశ్వినా వూచతుః - అశ్వు లిట్లు పలికిరి.

®µ…[ªy! ª«sWNRPV ®µ…[ª«s˳ØgRi„sVª«sVVø. úxmsÇØxms¼d½! ª«sWNRPV r¡ª«sVLRixqsª«sVV ú»yª«so @µ³j…NSLRi „sVª«sVVø. aSaRP*»R½ª«sVVgS ª«sWNRPV ®µ…[ª«s»R½ÌÁ»][ xqsª«sWƒ«s zqós¼½¬s úxmsryµj…Lixmsoª«sVV.

బ్రహ్మోవాచ -బ్రహ్మ యిట్లనెను.

¿RÁNRPä¬s LRiWxmsª«sVV, ®ªs[V\ÛÍÁƒ«s NSLi¼½, ryÉÓÁÛÍÁ[¬s »R½ƒ«sª«sVV, \®ªsµR…VùÌÁgRiVÈÁ, r¡ª«sVFyƒ«sª«sVV ¿Á[¸R…VVÈÁ c @ƒ«sV C ÌÁORPQß᪫sVVÌÁ¬sõ¸R…VV „dsVNRPV NRPÌÁVgRiVƒ«sV.

మహాతపా ఉవాచ - మహాతపు డిట్లు పలికెను.

ú‡Áx¤¦¦¦ø @bP*®µ…[ª«s»R½ÌÁ NTPµj… ¸R…VLi»R½¸R…VV „sµj…¸R…Vƒy²R…V @ƒ«sVúgRiz¤¦¦¦Li¿Áƒ«sV. @LiµR…Vª«sÌÁƒ«s @¼½´j… ¼½´R…VÌÁÍÜ[ D»R½òª«sV ¸R…V¹¸…Vùƒ«sV.

ఏతస్యాం రూపకామస్తు పుష్పాహరో భ##వేన్నరః,

మంచిరూపము కోరవాడు విదియనాడు పుష్పములే ఆహారముగా గొనుచు నొక యేడుకాలము శుచియై యున్నచో నిత్యము చక్కని రూపము కలవాడగును.

అశ్విభ్యాం యే గుణాః ప్రోక్తా స్తే తస్యాపి భవన్తి చ.

@bP*®µ…[ª«s»R½ÌÁ gRiVß᪫sVVÌÁVgS úxmszqsµôðj…ZNPNTP䃫s gRiVß᪫sVVÌÁ¬sõ¸R…VV A úª«s»R½ª«sVV ¿Á[zqsƒ«sªy¬sNTP zqsµôðj…Li¿RÁVƒ«sV.

య ఇదం శృణుయా న్నిత్య మశ్వినో ర్జన్మ చోత్తమమ్‌,

C @aRPV*ÌÁ D»R½òª«sVª«sVgRiV ÇÁƒ«sø„sµ³yƒ«sª«sVVƒ«sV „sƒ«sõ ƒ«sLRiV²R…V Fyxmsª«sVVÌÁ¬sõLiÉÓÁ¬s F¡NSLjièN]¬s D»R½òª«sVxmsoú»R½VÌÁ NRPÌÁªy\®²… ¹¸…VVFyöLRiVƒ«sV.

ఇతి వరాహ పురాణ భగవచ్ఛాస్త్రే వింశో೭ధ్యాయః.