Sri Matsya mahapuramu-2
Chapters
దశో త్తర ద్విశతతమో೭ద్యాయః. సావిత్య్రుపాఖ్యానే - సావిత్రీయమ సంవాదే - సావిత్య్రై యమదత్త ద్వితీయ వరలాభః. సావిత్రీః కుతః క్లేశః కుతో దుఃఖం సద్భి స్సహ సమాగమే | సతాం తస్మా న్న మే గ్లాని స్త్వత్సమీపే సురోత్తమః. 1 సాధూనాం వా೭ప్యసాధూనాం సన్త ఏవ సదా గతిః| నైవాసతాం నైవ సతా మసన్తో నైవ చాత్మనః. 2 విషాగ్నిశత్రుశ##స్త్రేభ్యోన తథా జాయతే భయమ్| అకారణం జగద్వైరిఖలేభ్యో జాయతే యథా. 3 నన్తః ప్రాణా న్పరిత్యక్త్వా పరార్థం కుర్వతే యథా | తథా೭సన్తోపి సన్త్యజ్య పరపీడాసు తత్పరాః. 4 త్యజత్యసూ నయం లోక స్తృణవ ద్యస్య కారణాత్ | పరోపఘాతశ క్తా స్తం పరలోకం తథా೭సతః 5 నికాయేషు నికాయేషు తథా బ్రహ్మా జగద్గురుః | అసతా ముపఘాతాయ రాజా న కృతవా న్త్స్వయమ్. 6 నరా న్పరీక్షయే ద్రాజా సాధూ న్త్సమ్మానయే త్సదా| నిగ్రహం చాసతాం కుర్యా త్స లోకే లోకజిత్తమః. 7 రక్షణార్థా యథా ధాన్యం వర్ధయన్తే తథా ప్రజాః| నిగ్రహేణాసతాం రాజా సతాం చ పరిపాలనాత్. 8 ఏతావదేవ కర్తవ్యం రాజ్ఞా స్వర్గమభీప్సునా| రాజకృత్యం హి లోకేషు నాస్త్యన్య జ్జగతాం పతే. 9 అసతాం నిగ్రహాదేల సతాంచ పరిపాలనాత్ | రాజభి శ్చాప్యశాస్తానా మసతాం శాసితా భవా&.10 తేన త్వ మధికో దేవో దేవేభ్యః ప్రతిభాసియే | జగద్విధ్యార్యతే సద్భి స్సతా మగ్ర్య స్తతా భవా&.11 తేన త్వా మనుయాన్త్యా మే క్లమో నామ న విద్యతే | యమః తుష్టో೭స్మి తే విశాలాక్షి వచనై ర్ధర్మసఙ్గతైః. 12 వినా సత్యవతః ప్రాణా న్వరం వరయ మా చిరమ్| సావిత్రీః సహోదరాణాం భ్రాతృణాం కామయామి శతం విభో. 13 అనపత్యః పితా ప్రీతిం పుత్త్రలాభా త్ప్రయాతు మే | రెండు వందల పదవ అధ్యాయము. సావిత్రీ యమ సంవాదము- సావిత్రికి ద్వితీయ వరప్రాప్తి. సావిత్రి యమునితో ఇట్లనెను: సత్పురుషులు సజ్జనులతో సమాగమము లభించిన తరులాత క్లేశము ఎక్కడిది? దుఃఖము ఎక్కడిది? సత్పురుషులు సదాసజ్జనులకును అసజ్జనులకును గతి యగుదురు; కాని అసజ్జనులు మాత్రము సజ్జనులకుగాని అసజ్జనులకుగాని కడకు తనకేకాని గతి (ఉపకారకులు) కారు; అకారణముగనే లోకమునకు అపకారము చేయు (శత్రువులగు) ఖలుల వలన భయముండునట్లు విషము వలనకాని అగ్ని వలనకాని శత్రువుల వలనకాని శస్త్రముల (ఆయుధముల) వలనకాని భయముండదు; సజ్జనులు తమ ప్రాణముల వదలియైనను పరార్థమును (పరోపకారము- అర్థము ప్రయోజనమును) చేయుదులో అట్లే అసజ్జనులకు తమ ప్రాణములు పోగొట్టుకొని యైనను పరపీడ కలిగించుటలో ఆసక్తులయి యుందురు; సజ్జన లోకము (సమూహము) పరలోక (సుఖసాధన)మునకై ప్రాణములనైన గడ్డిపోచవలె వదలు కొన సిద్ధమగునో దానిని పరాపకార సమర్థులగు అసజ్జనులు తృణమువలెనే వదులుదురు; ఆయా జనసమూహము లందున్న అసజ్జములను దండించుటకై బ్రహ్మతానై రాజును ఏర్పరచి సృష్టించెను; రాజు నరులను పరీక్షించవలయును; అసజ్జనులను నిగ్రహించ(దండించ) వలయును; లోకమందు ఇట్టివాడే లోక త్రయ (సుఖములను)మును జయించు వారందరలో ఉత్తముడు; ప్రజలు తమ రక్షణమును బీజరక్షణమును లోకరక్షణమును చేసికొనుటకై ఎట్లు ధాన్యమును పరీక్షించి మంచి దాని నుంచుకొని చెడుదానిని వదలి ఆ మంచి ధాన్యమును మరల పైరువేసి వృద్ధి పరుతురో అట్లే రాజు కూడ సజ్జనులకు పరిపాలించుచు అసజ్జనులను నిగ్రహించుచు ప్రజలను వర్ధిల్ల చేయవలయును. స్వర్గమును పొందుగోరు రాజు చేయ దగినది ఇంత మాత్రమే; జగత్తులకు పతి అగు ధర్మరాజా! లోకములందు రాజు చేయదగిన కృత్యము ఇంతకంటే ఇతరము ఏదియులేదు; ఇట్లు అసజ్జన నిగ్రహముతోను సజ్జన పరిపాలనముతోను రాజు శాసింపలేని అసజ్జను లను కూడ శాసించు వాడవు నీవు; ఆ హేతువుచే దేవులందరకంటె నీవు అధికుడవగు దేవుడవు అని నాకు తోచుచున్నది; లోకము సరిగా నడుచునట్లు చేయుచు దానిని సరియగు వ్యవస్థయందు నిలుపువారు సజ్జనులే; అట్టి సజ్జనులలో శ్రేష్ఠుడవు నీవు; ఆ హేతుతవుచే నేను నీ వెంట (ఎంతదూరము) వచ్చుచున్నను క్లమము (శ్రమము) లేదు; అనవిని యముడు "విశాలాక్షీ! ధర్మసంబద్ధములగు నీ వచనములు విని నీ విషయమున తుష్టుడనయితిని; సత్యవంతుని ప్రాణములను తప్ప మరే దయిన వరమును శీఘ్రమే కోరుకొనుము;" అన సావిత్రి "విభూ! నాకు నూరుమంది సహోదరులగు (నా తల్లి కడుపుననే జన్మించిన) భ్రాతలు వరముగా (కోరుకొనుచున్నాను;) ఇమ్ము; ఇంతవరకును (పుత్త్రులు లేమిచే ) అనపత్యుడుగానున్న మా తండ్రి పుత్త్ర లాభము వలన ప్రీతినందునట్లనుగ్రహించుము;" అనెను. తా మువాచ యమో గచ్ఛ యథాగత మనిన్దితే. 14 ఔర్ద్వ దైహిక కార్యేషు యత్నం భర్తు స్సమాచర | నానుగస్తు మయం శక్య స్త్వయా లోకాన్తరం గతః. 15 పతివ్రతా೭సి తేన త్వం ముహూర్తం మమ యాస్యసి | గురుశుశ్రూషమాద్భద్రే తథా సత్యవతో మహత్. 16 పుణ్యం సమార్జితం యేన నయామ్యేన మహం స్వయమ్| ఏతావదేవ కర్తవ్యం పురుషేణ విజానతా. 17 మాతుః పితుశ్చ శుశ్రూషా గురోశ్చ వరవర్ణిని | గురు త్రితయ మేతత్తు సదా సత్యవతాం మతే. 18 పూజితం విజిత స్స్వర్గ స్త్వయా೭నేన చిరం శుభే | తపసా బ్రహ్మచర్యేణ గురుశుశ్రూషయా శుబే. 19 పురషా స్స్వర్గ మాయాన్తి హ్యాగ్ని శుశ్రూషయా తథా | ఆచార్యశ్చ పితాచైవ మాతా భ్రాతా చ పూర్వజః. 20 న చైతే హ్యవమన్తవ్యా బ్రాహ్మణన విశేషతః | ఆచార్యో బ్రాహ్మణో మూర్తిః పితా మూర్తిః ప్రజాపతేః.21 మాతా పృథివ్యా మూర్తిస్తు భ్రాతా వై మూర్తి రాత్మనః | జన్మనా పితరౌ క్లేశం సహే తే సమ్బవే నృణామ్. 22 న తయోర్నిష్కృతి శ్శక్యా కర్తుం వర్ష శతారపి | తయో ర్నిత్యం ప్రియం కుర్యా దాచార్యస్య చ సర్వదా. 23 తేష్వేవ త్రిషు తుష్టేషు తప స్సర్వం సమాప్యతే | తేషాం త్రయాణాం శుశ్రూషా పరమం తప ఉచ్యతే. 24 న తై రసభ్యనుజ్ఞాతో ధర్మ మన్యం సమాచరేత్ | త ఏవ హి త్రయో లోకా స్త ఏవ త్రయ ఆశ్రమాః. 25 త ఏవ చ త్రయో వేదా స్త ఏవ చ త్రయో೭గ్నయః| పితా వై గార్హపత్యో೭గ్ని ర్మాతా ೭ గ్ని ర్దక్షిణ స్స్మృతః. 26 గురు రాహవనీయస్తు సా೭గ్ని త్రేతా గరీయసీ | త్రిష్వేతేష్వ ప్రమాద్యేషు త్రీన్లోకా న్జయతే గృహీ. 27 దీప్యమాన స్స్వవపుషా దేవవ ద్దివి మోదతే | యమః కృతేన కామేన నివర్త భ##ద్రే భవిష్యతీదం సకలం త్వయోక్తమ్. 28 మమోపరోధ స్తవ క్లమ స్స్యా త్తథా೭ధునా తేన తవ బ్రవీమి. 28.u ఇతి శ్రీ మత్స్య మహాపురాణ సావిత్య్రుపాఖ్యానే సావిత్రీ యమసంవాదే సావిత్య్రై యమదత్త ద్వీతీయ వరలాభో నామ దశోత్తర ద్విశతతమో೭ధ్యాయఃé. అంతట యముడామెతో నిట్లనెను: అనిందితా! ( నిర్మల స్వభావా!) నీవు వచ్చిన త్రోవను పొమ్ము; నీభర్తకు జరుపవలసి ఔర్ధ్వ దైహిక కార్యముల విషయములలో యత్నము చేయుము; అంతేకాని లోకాంతర గతుడగు ఇతనిని నీవు వెంటనంటజాలవు; భద్రా! నీవు నీ గురువులకు (అత్త ఇంటి పెద్దలగు అత్తమామలకు) ను ముఖ్యగురుడెయగు సత్యవంతునకు చేసిన శుశ్రూష చేత నీవు మహాపుణ్యమును సమార్జించితివి; ఆ హేతువుచేతనే (నాదూతలను పంపక) నేను స్వయముగా వచ్చి ఇతనిని తీసికొనిపోవుచున్నాను. వరవర్ణినీ! విజ్ఞానవంతుడు అగు పురుషుడు అచరించవలసిన కర్తవ్యము తల్లిని తండ్రిని గురుని శుశ్రూషించుట అనునది మాత్రమే; వనమందుండియు నిరంతరమును సత్యవంతుడు ఈ మువ్వురును పూజించెను; సంతోషపరచెను; శుభరూపా! ఇట్లు ఇతడు చిరకాలము అనుభవించదగినంత స్వర్గమును జయించినవాడయినాడు; శుభా! తపముచే బ్రహ్మచర్యముచే గురు(పెద్దల) శుశ్రూష చే అగ్ని శుశ్రూష చే పురుషులు స్వర్గ సుఖ ప్రాప్తులగుదురు; ఎవరేకాని -విశేషించి- విప్రుడు ఆచార్యుని తన తండ్రిని తల్లిని అన్నను అవమానించ (అలక్ష్యపరచ) రాదు; ఆచార్యుడు బ్రహ్మరూపుడు; తండ్రి ప్రజాపతిరూపుడు; తల్లి పృథివీ రూప; అన్న స్వయముగ (తమ్ముడు) తన రూపమే); మానవులు జన్మించుటలో వారి తల్లిదండ్రులు పుట్టుకతోనే మహాక్లేశమనుభవింతురు; నూరేండ్లు కయినను వారి ఋణము తీర్చుకొనుట శక్యముకాదు; కావు న వారికిని ఆచార్యునకును సర్వదా ప్రీతి కలిగించవలయును; ఈ మువ్వురును సంతుష్టులయినచో సర్వ తపస్సులును సమాప్తములగును; ఈ మువ్వురు మూడు (పృథివ్యంతరిద్యు) లోకములు; మూడు (బ్రహ్మచర్య గార్హస్థ్య వానప్రస్థ) ఆశ్రమములు; మూడు (ఋగ్యజుస్సామ) వేదములు; మూడు (దక్షిణార్హపత్యా హవనీయ) అగ్నులు; తండ్రి గార్హపత్యాగ్ని ; తల్లి దక్షిణాగ్ని; గరుడాహవనీయాగ్ని; ఈ అగ్నిత్రయము అన్నికికంటేను గొప్పది; ఈ మూడిటి విషయమున గృహస్థుడు పొరపడరాదు; అట్లున్నన వాడు పైజెప్పినన లోకత్రయ(సుఖ) మును జయించును; ప్రకాశించు(తేజోమయగు) తన శరీరముతో కూడి దేవునివలెనే ద్యు(స్వర్గ)లోకమున సుఖించును; భద్రా! కల్యాణీ! నీ కోరికలు నెరవేరినవి; కావున నీవు మరలుము; నీవనిన ఈ విషయమంతయు జరుగును; ఇంకను నీవు నన్న న్ననున రించుటచే నాకు ఆటంకమును నీకు శ్రమమును అగును; అందుచే ఈ మాట ఇట్లు చెప్పుచున్నాను. ఇది శ్రీ మత్స్యమహాపురాణమున సావిత్య్రు పాఖ్యానము సావిత్రీ యమ సంవాదమున యమనివలన సావిత్రీకి ద్వితీయ వరలాభమునను రెండు వందల పదవ అధ్యాయము.